Эмпатия: қауіп пе, әлде өркениеттің негізі ме?
Британдық экономист, профессор және қоғам қайраткері Ричард Мерфи Илон Маскты сынға алып, оның батыс өркениетіне қауіп төндіретінін айтты. Маск өз подкасттарының бірінде эмпатияны қауіп ретінде сипаттады. Бұл пікір неге алаңдаушылық тудырады? Талдап көрейік.
Мақаланың негізі
Бұл материал Ричард Мерфидің YouTube-арнасында жарияланған “Elon Musk says empathy is threatening civilisation. He’s wrong. He is that threat” атты видеосына негізделген.
Эмпатия дегеніміз не?
Эмпатия – өзіңді басқа адамның орнына қойып, оның сезімдерін, қорқыныштарын, үміттері мен қуанышын түсіну қабілеті. Бұл – адамдарды түсініп, оларға жанашырлық таныту. Осы қасиет біздің мінез-құлқымызғ
а әсер етіп, өркениетті қоғамның негізін қалайды.
Неолибералды экономика және немқұрайдылық
Илон Маск неолибералды экономиканы ұстанады. Бұл көзқарас бойынша адамдар тек өздерінің әл-ауқатын ойлап, айналасындағылардың мүдделерін елемеуі керек. Бұл философияның басты мақсаты – жеке пайда табу, ал қоғамға тигізетін салдары маңызды емес.
Артықшылықтар мен қанау
Ричард Мерфидің айтуынша, Маск апартеид кезінде өскен (ОАР, Оңтүстік Африка Республикасы), сол кезде халықтың көп бөлігі қанауға ұшырады. Осы орта оны өзгелерге жанашырлық таныта алмайтын тұлға ретінде қалыптастырды. Профессордың пікірінше, бұл Масктың қазіргі іс-әрекеттерінен айқын көрінеді.
Қамқорлық – қоғамның негізі
Көптеген адамдар қамқорлықтың маңызын түсінеді. Біз достарымыз ауырып қалса, көмектесеміз, қайырымдылыққа атсалысамыз, әлсіз топтарға қолдау көрсетеміз. Мұның бәрі – эмпатияның көріністері. Біз өмірде түрлі қиындықтар болуы мүмкін екенін түсініп, әр адамға қолжетімді қолдау жүйелерін құрамыз.
Қамқорлық философиясы vs. немқұрайдылық философиясы
Мерфи өз философиясын Масктың философиясымен салыстырады. Ол қоғам әрбір адамға қамқор болуы керек десе, Маск жанашырлық пен қолдаусыз өмір сүретін әлемді қалайды.
Өркениет тарихы: эмпатияның бастауы
Археологтар өркениеттің ең алғашқы белгілерінің бірі ретінде сынған сүйегі бітіп, қайта қалпына келген ежелгі адамның қаңқасын тапқан. Бұл мыңдаған жыл бұрын адамдар бір-біріне көмек көрсеткенін дәлелдейді. Дәл осы сәттен бастап өркениет қалыптасты – адам басқа біреудің орнында өзін елестетіп, оған қол ұшын соза білген кезде.
Қамқорлықсыз қоғамның қаупі
Маск эмпатияның маңызын жоққа шығарғысы келеді. Ол адамдар бір-біріне жанашырлық танытпайтын басқару жүйесін ұсынады. Бірақ мұндай қоғам антиутопияға айналады. Азаматтарына қамқорлық жасамайтын үкімет, адамдарға немқұрайды қарайтын өркениет, өзгелердің жағдайына бей-жай қарайтын көшбасшылар – бұл үлкен қауіп.
Таңдау өз қолымызда
Біз немқұрайдылық философиясын қабылдаймыз ба, әлде қамқорлық пен эмпатияға негізделген қоғам құрамыз ба? Егер екінші жолды таңдайтын болсақ, көзқарасымызды өзгертіп, адамдарға деген қарым-қатынасымызды қайта қарауымыз қажет. Себебі дәл эмпатия бізді өркениетті етеді.
Дереккөз: Ричард Мерфи, экономика профессоры және қоғам қайраткері.
Бейне: Elon Musk says empathy is threatening civilisation. He’s wrong. He is that threat.